نسل جدید، عصر جدید (۷)/ شیخ‌نجدی: دهه هشتادی‌ها پیگیر مطالبات باقی‌مانده دهه‌های پیشین هستند
تاریخ انتشار: ۵ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۴۷۸۳۹۹
تصاویری که از ناآرامی‌های اخیر انتشار می‌یافت یک ویژگی برجسته داشت و آن حضور کم‌سن و سال‌ها کف خیابان بود. علاوه بر اینکه مدرسه‌ها هم درگیر مسائلی شد که پیش از آن سابقه نداشت. این وضعیت باعث شد تا نگاه‌ها به سوی نسل موسوم به «دهه هشتادی‌ها» دوخته شود؛ سنینی که از آنها به عنوان «نسل زد»، «زومر» و ..
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اعتراض‌های اخیر در کشور، از ابعاد مختلف قابل بررسی است. با وجود تنوع و تکثر افرادی که به شیوه‌های گوناگون نارضایتی خود را ابزار کرده‌اند اما به علت جنس این اعتراض‌ها، اسامی مختلفی روی آن گذاشته‌اند. یکی از این اسامی اعتراض دهه هشتادی‌هاست؛ نوجوانان و جوانانی که هنوز در سنین دانش‌آموزی یا حداکثر دانشجویی هستند و دختران و پسرانی که کنش و رفتارهای متفاوتی با نسل‌های قبلی دارند.
تحلیل و قضاوت درباره جنس اعتراض‌های نسل جدید نیازمند بررسی دقیق و همه‌جانبه این نسل و دقت در سبک زندگی، خواسته‌ها و مطالبات آنهاست، شناخت این جوانان نیازمند تحقیقات میدانی، مشاهده از نزدیک و گفت و گو با آنان است.
اهمیت شناخت این نسل و خواسته‌هایشان باعث شد تا اداره کل پژوهش و بررسی‌های خبری ایرنا پرونده‌ای با عنوان «نسل جدید، عصر جدید» بگشاید و در چارچوب آن با صاحب‌نظران حوزه‌های مختلف روانشناسی، جامعه‌شناسی، کارشناسان مسائل فرهنگی، آموزشی و ... گفت‌وگو کند.
پژوهشگران ایرنا پیش از این با «جبار رحمانی» عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، «سید نوید کلهرودی» دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه تهران، «تقی آزاد ارمکی» و «غلامرضا غفاری» اعضای هیات علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، «سیدعلی موسوی» پژوهشگر و مترجم در حوزه سواد رسانه و «سیدجواد میری» استاد جامعه‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت‌وگوهایی درباره داشته‌اند و متن حاضر حاصل گفت‌وگو با دکتر «کوثر شیخ نجدی» کارشناس مسائل آموزشی و فعال حوزه فرهنگ و ادبیات است:
نسل «زد» بر خلاف والدینش به علایق و فردیت خود اهمیت می‌دهد و کمتر درگیر قضاوت خانواده و اجتماع است، این نسل در خانواده‌ای بزرگ شده که برای بقا نیازی نبوده امیال و نظراتش را پنهان کند، او یک نسل «پرسشگر» استادامه و نتیجه دهه پنجاه و شصت، پرورش و بروز نسل «زد» است
ایرنا: در شرایط کنونی می‌توان از بروز یک شکاف بین‌نسلی سخن گفت؟ دلایل آن چیست؟
از نگاه من شکافی بین نسل‌ها اتفاق نیفتاده، بلکه نسل کنونی موسوم به نسل «زد» کاملاً در ادامه و امتداد طبیعی نسل‌های پیش از خود است؛ یعنی اینگونه نیست که با یک پدیده غریب و غیرمنتظره مواجه باشیم. اگر برخی بروز این نسل را پیش‌بینی نکرده‌اند، باید اِشکال را متوجه هوشمندی و تحلیل‌های غیرهمه‌جانبه یا نگاه غیرواقع‌بینانه خود بدانند. این نسل، فرزند انسان دهه پنجاه و شصت ایرانی است؛ انسانی که تحت فشار انواع محرومیت‌ها و در سایه جنگ و تحریم رشد کرد. نسلی که از آن سخن می‌گوییم، همچنین در بُعد خانوادگی محصول خانواده‌هایی پرجمعیت و پدرسالار و محروم از حریم و گاهی حرمت شخصی بود.
البته این انسان نسبت به نسل پیش از خود، یک مزیت بزرگ پیدا کرد. او به هر دلیل فرصت و امکانات ادامه تحصیل را بیشتر از نسل دهه سی و چهل یافت. علت این امر بهبود شرایط علم‌آموزی بود یا ولع آموختنی که در جان انسان ایرانی افتاده بود؛ به هر حال نتیجه این شد که انسان دهه پنجاه و شصت بر فقدان‌های خود، آگاهی یافت.
او بر خلاف نسل‌های پیشین می‌دانست یا فهمید چه چیزهایی «ندارد». او اگرچه در نیمکت‌های سه نفره می‌نشست، لباس کهنه خواهر یا برادر بزرگتر از خودش را می‌پوشید، حسرت یک آتاری یا رایانه را داشت، شاهد کتک خوردن یا تبعیض نسبت به زنان در خانواده‌اش بود و مثلاً مادرش را می‌دید که چقدر زندگی نزیسته دارد، چقدر آرزوها و جوانی برباد رفته دارد یا چقدر حسرت یک زنانگی محترمانه را دارد، اما کودک یا نوجوان هوشمندی بود که توانست همه اینها را تحلیل کند و تصمیم به اصلاح این زیست در زندگی آینده‌اش بگیرد.
این شد که انسان دهه پنجاه و شصت، تا سر حد مرگ برای تحصیل و کار و پیشرفتش تلاش کرد. او تصمیم گرفت بچه‌اش را به مدرسه غیرانتفاعی بفرستد. اصرار داشت فرزندانش آن محرومیت طبیعی موجود در خانواده پرجمعیت را تجربه نکنند. پس به یک یا دو بچه کفایت کرد اما بچه‌هایش اتاق شخصی و لپ‌تاپ داشته باشند، بچه‌هایش (همان نسل «زد») اجازه حرف‌زدن داشته باشند.
این نسل با وجود سن کم، اطلاعات وسیع و آرزوهای بزرگی دارد و رفتارهایش فقط هیجانی و آنچنان که عده‌ای تحلیل می‌کنند، به علت غلیان بلوغ و مسایل جنسی نیستفرزندان این انسان حق داشتند انتخاب کنند چه چیز بپوشند، کجا سفر بروند یا رنگ وسایل اتاقشان چه باشد؛ فرزندان حق داشتند انتخاب کنند کلاس موسیقی بروند، با دوستانشان به پارک، کافه و سینما بروند یعنی همه چیزهایی که برای نسل پنجاه و شصت افسانه بود. کمتر دختری از آن نسل اجازه داشت ساز مورد علاقه‌اش را دنبال کند یا با دوستانش کافه برود.
در واقع ادامه و نتیجه طبیعی دریافت و فلسفه آدم‌های دهه پنجاه و شصت، پرورش و بروز نسل «زد» است. این نسل بر خلاف والدینش به علایق و فردیت خود اهمیت می‌دهد و کمتر درگیر قضاوت خانواده و اجتماع است. این نسل در خانواده‌ای بزرگ شده که برای بقا نیازی نبوده امیال و نظراتش را پنهان کند. به همه این دلایل او یک نسل «پرسشگر» است و نمی‌شود بدون دلیل و منطق و اقناع روانی، او را مجبور به انجام کاری کرد. اکنون این نسل وقتی وارد اجتماع شده و با برخی قوانین مواجه می‌شود که نقشی در تعیین آنها نداشته است، می‌پرسد چرا؟ و خب البته جواب قانع‌کننده‌ای نمی‌گیرد.
آزادی‌خواهی از نظر دهه هشتادی
ایرنا: در جریان ناآرامی‌های اخیر بسیاری روی نقش‌آفرینی جدی ۱۵ تا ۱۸ ساله‌ها تاکید داشتند. آیا می‌توان خصوصیات مشترکی برای جوانان حاضر در این رده سنی برشمرد؟
به طور قاعده همان‌طور که اشاره شد «آزادی‌خواهی» به معنای مشارکت در وضع قوانین، وجه مشترک این افراد است. معتقدم این نسل با وجود سن کم، اطلاعات زیاد و آرزوهای بزرگی دارد و فکر نمی‌کنم رفتارهایش فقط هیجانی و آنچنان که عده‌ای تحلیل می‌کنند، به دلیل غلیان بلوغ و مسایل جنسی باشد.
«اضطراب بی‌آیندگی» وجه مشترک دیگری است که در این نسل بسیار بیشتر از نسل‌های قبل وجود دارداین دست تحلیل‌ها همچنان تلاش می‌کنند با القاء و برچسب‌زنی، جریان و تحولی را که در ذات این جوانان رخ داده به طور عمد، نادیده بگیرند یا کوچک نشان دهند. مثل این است که یک ساختمان در حال آتش‌سوزی باشد و ما با یک دوربین شکاری روی یک پنجره زوم کنیم و از آنجا قاب سخیفی روی دیوار یک اتاق خواب را برای بینندگان به نمایش بگذاریم و بر اساس آن استدلال مضحک‌تر و بی‌ربط‌تری بیاوریم.
از دیگر خصوصیات مشترک این نسل «شجاعت» است. این نسل به «بله قربان‌گویی» عادت ندارد. او عادت دارد اراده‌اش را پیگیری کند. از نظر روان_جمعی دچار عقده پدر نیست. او برخلاف نسل پیش، رفیق و همزمان «منتقد» والدینش بوده است. از دیگر سو به «جریان آزاد اطلاعات» دسترسی دارد. با یک جست‌وجوی ساده می‌تواند مطالبی درباره تحولات در سایر کشورها بدست آورد. می‌تواند زیست خود را با همسالانش در آن سوی کره زمین بسنجد.
می‌تواند روی گوکل‌مپ زوم کند و فضای آموزشی یک مدرسه در اروپا یا کانادا را با مدرسه خود مقایسه کند؛ مدارسی که زمین فوتبال و استخر دارند و گروه‌های مباحثه علمی و فعالیت‌های موثر اجتماعی دارند و از همه مهم‌تر، از فشار «کنکور» خبری نیست. از کتاب تست و کمک درسی و کلاس کنکور خبری نیست و اتفاقاً آینده شغلی‌شان، روشن و درخشان است.
به هر حال این نسل ناکامی والدینش را در امور شغلی و تحصیلی دیده است و مرتب با این جمله مواجه بوده که «فلانی دکتر یا مهندس شده و بیکار است» یا «هرچه می‌دویم به جایی نمی‌رسیم». بنابراین «اضطراب بی‌آیندگی» وجه مشترک دیگری است که در این نسل بسیار بیشتر از نسل‌های پیشین وجود دارد.
افراد ۱۵ تا ۱۸ ساله هیچ کجای تصمیم‌گیری‌های مملکت نبوده‌اند، اما زندگی‌شان به شدت متاثر از آن تصمیم‌هاست. بنابراین اکنون حس می‌کنند هیچ چیزی برای «داشتن»، برای «به دست آوردن» یا برای «از دست دادن» ندارند که البته اشتباه می‌کنند. هنوز یک «جان عزیز» دارند که باید مراقب باشند از دست نرود. چون آینده ایران به دست آنهاست.
انرژی که باید صرف پیشرفت و توسعه کشور شود، اکنون دارد صرف انکار و نشنیدن صدای حداقل نیمی از افراد جامعه می‌شودایرنا: آیا جوانانی که کف خیابان آمده‌اند مُعرف مناسبی در مورد روحیات دهه هشتادی‌ها هستند؟ رده سنی که جمعیتشان طبق سرشماری سال ۹۵ اکنون حدود ۱۲ میلیون نفر است.
به هر حال جمعیتی که درخیابان می‌بینیم، دستکم نماینده بخشی از جوانان ایران است؛ کسانی‌که قرار است بعد از مرگ یا بازنشستگی من و امثال من کشورمان را اداره کنند. البته از نگاه منطقی نماینده همه دهه هشتادی‌ها نیستند اما نمی‌شود «وجود» و خواسته و آرمانشان را نادیده بگیریم.
گروه‌های دیگری از جوانان دهه هشتادی وجود دارند که ممکن است با این افراد، همدل و همراه باشند اما به هر دلیل انتخاب‌شان به خیابان آمدن و اینگونه اعتراض‌کردن نیست یا ممکن است گرفتار کار و تحصیل باشند یا به علت ترس از خشونت، به خیابان نمی‌آیند. از دیگر سو به طور حتم گروه‌هایی از جوانان هم هستند که در طیف روبه‌رو قرار می‌گیرند و اعتراضی به وضع موجود ندارند.
این مساله کاملا طبیعی است که افراد و آحاد یک جامعه عقاید و سلیقه‌های متفاوتی داشته باشند. آنچه اهمیت دارد اینکه، افراد بتوانند بدون خشونت و بدون به خیابان آمدن، حرف و نظر و عقیده‌شان را در اداره جامعه مطرح کنند، شنیده شوند و به نتیجه برسانند.
بنابراین از نظر من معلم که زندگی روزمره‌ام در مراوده با افراد ۱۵ تا ۱۸ سال می‌گذرد، تعداد افراد این طیف اصلاً کم نیست و با انکار یا مقابله، فقط جامعه را دوپاره کرده‌ایم. در واقع انرژی که باید صرف پیشرفت و توسعه کشور شود، اکنون دارد صرف انکار و نشنیدن صدای حداقل نیمی از افراد جامعه می‌شود. صحت این آمار را می‌توان از میزان مشارکت در انتخابات‌های اخیر تا حدی سنجید.
انسان دهه هشتاد به دنبال مطالبه و شعار نسل‌های گذشته
ایرنا: مطالبات و اولویت‌های دهه هشتادی‌ها چه می‌تواند باشد؟
آموزش‌وپرورش به سبک دهه شصت دیگر جوابگوی نیاز دهه ۸۰ و ۹۰ نیست و حتی نتیجه معکوس می‌دهدمطالبه یک انسان «آزادیخواه» چه می‌تواند باشد؟ آزادی یکی از محوری‌ترین شعارهای انقلاب ۵۷ بود و حالا در قامت یک «زن» به خیابان آمده. انسان دهه هشتاد بار سنگینی به دوش می‌کشد؛ او می‌خواهد به واقع خودش حاکم بر سرنوشت خودش باشد». خودش سبک زندگی فردی، سیاسی و اقتصادی‌اش را تنظیم کند. اگر اشتباه می‌کند، اشتباه خودش باشد که تاوانش را پس می‌دهد و از آن درسی می‌آموزد. انسان دهه هشتاد، عَلَم تحولی را بر دوش می‌کشد که مطالبه و شعار نسل‌های قبل هم بود اما یا راهش را بلد نبودند یا شجاعش را نداشتند.
امام علی (ع): فرزندانتان را بر آداب خود تربیت نکنید، آنها برای آینده آفریده شده‌اند
ایرنا: پیشنهاد شما برای اینکه این که بتوان این نسل را شناخت و با آن ارتباط برقرار کرد چیست؟
سه نکته مهم در این زمینه وجود دارد؛
۱. بخشی از مطالبات این نسل همان‌گونه که پیشتر گفتم یک «مطالبه تاریخی» است. تقلیل آن به مطالبات نسلی، جفا در حق انسان ایرانی است. راهش هم مشخص است و بزرگان در متن‌های خود بارها گفته‌اند. پیشنهاد داده‌اند که تا دیر نشده این خواسته‌ها شنیده شوند. بخش بزرگی از «جمهوریت» نظام متاثر از این است که چقدر از انحصارطلبی فاصله ایجاد شود و ایران واقعا متعلق به همه ایرانیان شود.
۲. این نسل را «جدی» بگیریم. اگر نوجوان ۱۳ ساله زمان جنگ می‌توانست نارنجک ببندد و برای آزادی میهنش زیر تانک برود یا اگر جوان ۱۸ ساله آن سال‌ها می‌توانست فرمانده یک گردان باشد و عملیات‌های جنگی را مدیریت کند، قبول کنیم که این پتانسیل، این هوش، فداکاری، میهن‌دوستی و آزادی‌خواهی در انسان دهه هشتادی وجود دارد اما نوع و سبک عملکرد و نیاز او تغییر کرده است.
۳. تربیت و «آموزش‌وپرورش» به سبک دهه ۶۰ دیگر جوابگوی نیاز دهه ۸۰ و ۹۰ نیست و حتی نتیجه معکوس می‌دهد. امام علی(ع) می‌فرمایند: «فرزندانتان را بر آداب خود تربیت نکنید، زیرا آنها برای آینده و زمانی غیر از شما آفریده شده‌اند.»
این است که ما به عنوان تعلیم‌دهندگان، از نسلی که باید به پرورش آن کمک می‌کردیم جا مانده‌ایم. چون مدام تلاش کردیم تحولات انسان و جهان را انکار کنیم. در واقع ابزار و عاملیت ما سال‌ها «فیلترینگ» بود که امروز می‌بینیم تاثیری نداشته است. شاید اگر این هزینه را صرف «گفت‌وگو» و «شناخت» نیازها و مقتضیات نسل جدید می‌کردیم، اکنون دچار شوک بروز تحول‌خواهی او نمی‌شدیم. هوشمندانه این بود که خواسته‌ها و نیازهای نسل نو را می‌شناختیم و از قبل پیش‌بینی می‌کردیم و بعد مسیرهایی امن و دموکراتیک را برای برآورده‌سازی آنها فراهم می‌آوردیم.
منبع: ایرنا
کلیدواژه: مدارس اعتراض اعتراضات شهریور 1401 سبک زندگی مدارس اعتراض اعتراضات شهریور 1401 سبک زندگی دهه هشتادی ها پنجاه و شصت خواسته ها انسان دهه نسل جدید نسل ها ۱۸ سال
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۴۷۸۳۹۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تهدید به بازنگری در دکترین هسته‌ای؛ آیا امیدی برای توافق باقی مانده؟
نشانه‌هایی وجود دارد که تماس‌های مخفی بین ایالات متحده و ایران، نه تنها در مورد بحران غزه بلکه در مورد پرونده هسته‌ای نیز در جریان است.
به گزارش اکوایران، ایران پس از عملیات پهپادی و موشکی به اراضی اشغالی و پاسخ محدود (رژیم) اسرائیل، ارزیابی کرد که توانسته با بازدارندگی هسته‌ای اسرائیل و اتحاد نظامی اسرائیل و آمریکا به طور مؤثری مقابله کند.
بازنگری در دکترین هستهایبه نوشته استیمسون، ایران با دو دشمن روبروست که هر دو از تسلیحات هسته‌ای برخوردار بوده، در حالی که ایران فاقد آن است. با این حال، در صورت تشدید بیشتر تنش‌ها، ایران به احتمال زیاد برای ایجاد بازدارندگی در برابر حملات آینده، به سمت گریز هسته‌ای پیش خواهد کرد.
در آستانه حمله محدود (رژیم) اسرائیل در ۱۹ آوریل، سرلشکر احمد حق‌طلب، رئیس سازمان حفاظت و امنیت هسته‌ای در مورد لزوم بازنگری در استراتژی هسته‌ای ایران در نتیجه افزایش تهدیدات آمریکا و (رژیم) اسرائیل صحبت کرد. او گفت: «اگر اسرائیل تصمیم بگیرد از تهدید حمله به مراکز هسته‌ای ایران به عنوان ابزاری برای اعمال فشار بر تهران استفاده کند، بازنگری در دکترین و سیاست‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و گذر از تحفظات قبلی اعلام‌شده توسط کشور، ممکن و قابل‌تصور است».
همزمان، روزنامه شرق مدعی شد امیرسعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل و معاون سابق دبیر شورای عالی امنیت ملی تماس‌های آرام خود با آمریکا را نه تنها در مورد بحران غزه بلکه در مورد موضوع هسته‌ای نیز ادامه داده است.
بن‌بست مذاکرات و توافق موقتآخرین دور مذاکرات رسمی هسته‌ای در سپتامبر ۲۰۲۲ با پیشنهادی از سوی جوزپ بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجه و سیاست امنیتی به پایان رسید که به انجام نرسید.
مذاکره روسیه آمریکا درباره ایران ریابکوف رابرت مالیایران خواستار پایان‌دادن به اختلافات با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد مسائل پادمان، لغو تحریم‌های آمریکا علیه سپاه پاسداران و تضمین ایالات متحده مبنی بر تداوم هرگونه توافق فراتر از دولت بایدن بود. چنین امتیازاتی حاصل نشد.
در غیاب توافق رسمی، آمریکا و ایران در ماه می۲۰۲۳ در عمان به تفاهم موقتی دست یافتند که ادعا شده بر اساس آن، ایران متعهد شد که غنی‌سازی اورانیوم را فراتر از ۶۰ درصد انجام ندهد، پنج شهروند دوتابعیتی ایرانی‌آمریکایی را آزاد کند و در ازای آن، وجوه بلوکه‌شده‌اش توسط آمریکا آزاد گردد. واشنگتن همچنین سیگنال‌هایی فرستاد که تحریم‌های نفتی علیه ایران را تشدید نخواهد کرد.
هدف از تفاهم موقت میان بِرَد مک‌گورک، هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه و شمال آفریقا در کاخ سفید و علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای وقت ایران دورزدن کنگره آمریکا بود که در غیر این صورت، فرصت بررسی دقیق و احتمالاً مسدودکردن یک توافق رسمی را داشت. با این حال، اسرائیل با این موضوع مخالفت کرد و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر (رژیم) اسرائیل در تماس تلفنی ۸ ژوئن ۲۰۲۳ به آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا هشدار داد که اسرائیل به هیچ توافقی بین واشنگتن و تهران پایبند نخواهد بود.
جنگ‌هایی که سد مذاکرات شدندهمچنین همکاری نظامی ایران و روسیه با واکنش منفی کشورهای اروپایی و همچنین آمریکا مواجه شد. حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ به شدت بر برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) سال ۲۰۱۵ تأثیر گذاشت و عملاً روندی که با ایران در سال ۲۰۰۸ آغاز شده بود را نابود کرد.
جنگ اوکراینبا افزایش قیمت انرژی پس از حمله روسیه به اوکراین، برخی از فشارهای اقتصادی فوری بر ایران کاهش یافت. روسیه و ایران به هم نزدیک‌تر شدند و روایت افول غرب و نیاز به «نگاه به شرق» در تهران قوت یافت.
با این حال، روابط اقتصادی نزدیک‌تر با روسیه و چین نتایج مطلوبی را برای رشد اقتصادی ایران به همراه نداشت. ایران قرار بود مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا را در عمان در اواسط اکتبر ۲۰۲۳ از سر گیرد. آغاز جنگ غزه مانع از این امر شد، هرچند گزارش شده که دو طرف در ژانویه ۲۰۲۴ برای بحث در مورد حملات حوثی‌ها در دریای دیدار کردند.
در بحبوحه ادامه جنگ غزه و افزایش تنش‌ها میان آمریکا و گروه‌های مقاومت منطقه، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران تولید اورانیوم با خلوص بالا را افزایش داده و از اواسط ۲۰۲۳، کاهش تولید را معکوس کرده است. مقامات آمریکایی بر این باورند که ایران در صورت غنی‌سازی بیشتر، سوخت کافی برای گریز هسته‌ای را در اختیار دارد و زمان لازم برای آن را می‌توان با روز اندازه‌گیری کرد، نه با ۱۲ ماه که توسط برجام تعیین شده بود.
گزینه‌های غربهنوز هم برنامه‌هایی روی میز وجود دارد که می‌تواند مذاکرات هسته‌ای را احیا کند. تهران اعلام کرده که عمانی‌ها یک مکانیسم «کم در برابر کم» یا «گام‌به‌گام» مشابه توافق می۲۰۲۳ ارائه کرده‌اند. یکی دیگر از احتمالات که توسط علی واعظ و ولی نصر پیشنهاد شده، تقویت همکاری‌های منطقه‌ای به عنوان راهی برای جبران محدودیت‌هایی در برنامه هسته‌ای ایران است.
همچنین گزارش‌هایی از طرح ژاپن برای احیای مذاکرات هسته‌ای به گوش می‌رسد، اگرچه هیچ جزئیاتی منتشر نشده است. ژاپن سابقه‌ای در میانجیگری هسته‌ای ندارد، اما به عنوان میانجی برای دستیابی به آتش‌بس جنگ ایران و عراق نقش مهمی ایفا کرد.
اگر نهایتاً مرگ برجام اعلام شود، غرب سه گزینه دارد: بازدارندگی، اقدام نظامی یا مذاکرات جدید. قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که برجام را در سال ۲۰۱۵ تأیید کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود. پیش از آن، بریتانیا یا فرانسه می‌توانند در صورت غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران به سطح گریز هسته‌ای، تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران را «بازگردانند». ایران تهدید کرده که در صورت بازگشت تحریم‌ها، از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (مانند کاری که کره شمالی در سال ۲۰۰۲ انجام داد و سپس به ساخت بمب اقدام کرد) خارج خواهد شد.
سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا ایالات متحده در پی حمله تلافی‌جویانه ایران به اسرائیل در ۱۳ آوریل، تحریم‌های نفتی را تشدید خواهد کرد؟ دولت بایدن تحریم‌های جدیدی را علیه تولید پهپاد و فولادسازی ایران اعلام کرده، اما هیچ اشاره‌ای به تحریم‌های نفتی نداشته است. با توجه به اینکه تنها مزیت توافق فعلی بین دو کشور این بوده که ایران می‌تواند نفت را به چین بفروشد، به احتمال زیاد وضعیت شکننده موجود در طول انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴ ادامه خواهد یافت.
با این حال، حتی اگر بایدن در انتخابات پیروز شود، احتمالاً در مورد کاهش تحریم‌ها علیه ایران با احتیاط عمل خواهد کرد.
ممکن است ایران برای حفظ برجام بر روی کاغذ، تا زمانی که قطعنامه سازمان ملل در سال ۲۰۲۵ منقضی شود و شورای امنیت دیگر «درگیر» این موضوع نباشد، از اهرم‌های خارج از موضوع هسته‌ای استفاده کند.
جنگ غزه همچنین هم محدودیت‌ها و هم فرصت‌های ایران و گروه‌های مقاومت را برای مقابله با اسرائیل و آمریکا نشان داد. عملیات مستقیم ایران به (رژیم) اسرائیل، تحلیل دقیق‌تری از واکنش اسرائیل و آمریکا به ایران، خارج از «منطقه خاکستری» را در اختیار تهران قرار داد. ایران با ارزیابی این اطلاعات، می‌تواند برای استفاده در مذاکرات هسته‌ای آتی اهرم فشار به دست آورد.
بهترین راه پیش رو می‌تواند ادامه تعهدات تک‌ماده‌ای از سوی دو طرف بوده و در عین حال، خط‌قرمزها برای جلوگیری از تشدید درگیری در هر دو عرصه هسته‌ای و منطقه‌ای را رعایت کند. با درس‌گرفتن از تجربیات گذشته، هنوز هم یافتن راه‌حلی متوازن برای حل‌وفصل موضوع هسته‌ای بر اساس فرآیندی گام‌به‌گام امکان‌پذیر است.
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»